“Algehele verlaging van de energiebelasting en olieaccijns, ongeacht iemands inkomen, is niet de meest effectieve manier om de hoge energiekosten aan te pakken. Beter is het om het meeste geld gericht te investeren in goed geïsoleerde huizen, zonnepanelen en elektrisch vervoer, zodat een brede groep mensen structureel geholpen is.”
Diederik Samsom
Provincies worden traditioneel gedreven door taken en doelen. Of het nu gaat om de energietransitie of om de verduurzaming van de landbouw: de vooraf vastgestelde targets moeten worden gehaald. Deze steriele doelmatigheid lijkt vaak heel abstract. Maar dat is slechts schijn. Meestal vroeger dan later raken deze cijfers en techniek de bestaanszekerheid van mensen in dorpen en steden.
Van het gas af mag dan nodig zijn, het betekent vaak grote investeringen, die lang niet iedereen kan opbrengen. Daarmee raken we de kern van de sociaaldemocratie: bestaanszekerheid. Iedereen moet over voldoende middelen en voorzieningen beschikken om een betekenisvol leven te leiden en werkelijk vrij te zijn zonder zich zorgen te maken of het morgen of volgend jaar nog lukt de eindjes aan elkaar te knopen.
De negatieve gevolgen van klimaatverandering zien wij overal in de wereld en dichtbij huis. Onze planeet leefbaar houden voor huidige en toekomstige generaties is op zichzelf een sociaaldemocratische opgave omdat dit de bestaanszekerheid van velen nu en in de toekomst raakt. Over de noodzaak van de energietransitie kunnen we daarom kort zijn: die is onontkoombaar. Tegelijkertijd betekent de overgang naar een schone energievoorziening onherroepelijk dat de energielasten hoger worden. De door de oorlog in Oekraïne veroorzaakte stijging van de gasprijzen heeft laten zien hoe kwetsbaar ons dat maakt. Energiearmoede voor de minima en middenklasse moeten we koste wat kost zien te voorkomen. Net als het zeer onwenselijk is dat mensen in een bescheiden en vooral tochtige huur- of koopwoning de rekening gepresenteerd krijgen, terwijl de Tesla’s en zonnepanelen ruimhartig gesubsidieerd worden.
Dat betekent dat we samen met de gemeenten er alles aan doen om de pijn eerlijk te verdelen. Bijvoorbeeld door vol in te zetten op het isoleren van woningen, waarbij verduurzaming en een lagere energierekening hand in hand gaan. Daar waar op dit moment het meeste geld voor het verduurzamen van woningen bij rijke huizenbezitters terecht komt, richten we ons als PvdA juist op huurders, woningbouwcorporaties en op mensen met een goedkope koopwoning, die vaak te weinig geld hebben om prijzige, maar noodzakelijke investeringen te doen. Ook gaan wij het gesprek aan met grote energieverbruikers in het bedrijfsleven om energiebesparing te stimuleren en in het ergste geval dwingen wij dit zo nodig af.
We realiseren ons dat voor een grote groep mensen ‘van het gas af’ geen vooruitgang is, maar meer hoofdpijn betekent. De energietransitie kan daarom alleen slagen als we haar weten te koppelen aan de sociale en leefbaarheidsopgave waar we in veel wijken en dorpen voor staan. Niet alleen bij de bestaande woningen pakken we samen met de gemeenten de handschoen op, we zetten ook alles op alles om het betaalbaar bouwen (en houden) van woningen voor iedereen mogelijk te maken en te versnellen. Dat doen we ook zoveel mogelijk door burgers zeggenschap te bieden in ingrijpende veranderingen en aan te sluiten bij relevante bestaande maatschappelijke initiatieven.
Daarbij liggen de kansen voor het creëren van goed werk voor het oprapen. Om te voldoen aan de opgaven op het gebied van woningbouw, energie en klimaat is immers veel geschoold werk nodig. Het ligt bij uitstek op het pad van de provincie om goed in kaart te brengen welke verschuivingen we het komende decennium op de arbeidsmarkt kunnen verwachten. Welk type banen en welke sectoren zullen onder druk komen te staan? En in welke sectoren is een toename van werk waarschijnlijk? Samen met het onderwijs en het bedrijfsleven kunnen we hier tijdig op anticiperen en een plan van aanpak maken.